Νέο ΕΣΠΑ 2021-2027: Σχεδιασμός – Προοπτικές

H νέα προγραμματική περίοδος 2021-2027 του ΕΣΠΑ βρίσκεται πλέον επί θύραις και την περίοδο αυτή διαμορφώνονται οι τελικές προτάσεις των διαχειριστικών αρχών, οι οποίες θα πρέπει να οριστικοποιηθούν στη βάση των πέντε Στόχων Πολιτικής (ΣΠ) που έχει θέσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τη νέα Προγραμματική Περίοδο (ΠΠ).

Οι προτάσεις αυτές θα αποτελέσουν την βάση για την τελική μορφοποίηση των 6 τομεακών και των 13 περιφερειακών προγραμμάτων του νέου ΕΣΠΑ 2021 – 2027. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι οι πόροι που αναλογούν στην Ελλάδα είναι αυξημένοι κατά 8% σε σχέση με την προηγούμενη περίοδο (21 δις € χωρίς την Εθνική Συμμετοχή). Σύμφωνα με τις ανακοινώνεις του Υπουργείου Οικονομίας και Ανάπτυξης, οι 5 βασικοί τομείς στους οποίους θα κατανεμηθούν οι πόροι στην βάση των Στόχων Πολιτικής (ΣΠ) είναι:

• Ανταγωνιστική οικονομία και ψηφιακή μετάβαση (20,3%)

Αφορά στη διασύνδεση της έρευνας με τον παραγωγικό ιστό της χώρας, την προσαρμογή της ελληνικής βιομηχανίας στο νέο ανταγωνιστικό περιβάλλον με τη δημιουργία αξίας σε όλα τα πεδία του επιχειρείν, την ενδυνάμωση της καινοτομικής ικανότητας των μικρομεσαίων επιχειρήσεων και τον ψηφιακό μετασχηματισμό της ελληνικής δημόσιας διοίκησης και της οικονομίας. Ο στόχος της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων, με το τωρινό πρόγραμμα ΕΠΑνΕΚ, ενισχύεται κατά περίπου 50%, με μεγάλο μέρος των κοινοτικών πόρων να κατευθύνεται στο νέο επιχειρησιακό πρόγραμμα για τον ψηφιακό μετασχηματισμό, ο οποίος αποτελεί προτεραιότητα.

• Περιβάλλον, ενέργεια και πολιτική προστασία (26,1%)

Χρηματοδότηση επενδύσεων με χαμηλές εκπομπές άνθρακα μέσω της προώθησης μετάβασης σε καθαρές μορφές ενέργειας, των πράσινων επενδύσεων, της κυκλικής οικονομίας και της προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή.

• Μεταφορές και ευρυζωνικά δίκτυα (15,3%)

Ο στόχος εστιάζει στην ανάπτυξη ενός ασφαλούς, συνεκτικού και διαλειτουργικού συστήματος σιδηροδρομικών μεταφορών υψηλής ποιότητας, στην εξασφάλιση προσβασιμότητας και στη βέλτιστη χρήση των αυτοκινητοδρόμων, των θαλάσσιων λιμένων και των αεροδρομίων της Ελλάδας με την κατασκευή τμημάτων και συνδέσεων που λείπουν από το δίκτυο και στην προώθηση μιας σειράς μεσοπρόθεσμων πρωτοβουλιών και δράσεων οι οποίες στοχεύουν στη δημιουργία ενός σύγχρονου και καλύτερου ψηφιακού περιβάλλοντος, τόσο για τους πολίτες όσο και για τις επιχειρήσεις της χώρας, με την υλοποίηση επενδύσεων σε ταχέα και υπερταχέα ευρυζωνικά δίκτυα, σε ανοιχτά ασύρματα δίκτυα για την πρόσβαση όλων στο Διαδίκτυο, καθώς και με την ανάπτυξη σύγχρονων δικτυακών υποδομών, συμπεριλαμβανομένων των δικτύων οπτικών ινών και των δικτύων 5G.

• Απασχόληση, εκπαίδευση, κοινωνική προστασία, υποδομές παιδείας και υγείας (31,9%)

Προτεραιότητα θα δοθεί στις ίσες ευκαιρίες και στην ισότιμη πρόσβαση στην αγορά εργασίας, ιδίως γυναικών, νέων και μακροχρόνιων ανέργων, καθώς και στην κοινωνική σύγκλιση, στην ποιοτική και χωρίς αποκλεισμούς εκπαίδευση, στην κατάρτιση και στη διά βίου μάθηση, στην κοινωνική προστασία και στην ένταξη ευάλωτων κοινωνικών ομάδων και ατόμων

• Χωρικές παρεμβάσεις και αστική ανάπτυξη (5,4%)

Δίδεται προτεραιότητα στην ενίσχυση της ολοκληρωμένης κοινωνικής, οικονομικής και περιβαλλοντικής τοπικής ανάπτυξης, με έμφαση στη βιώσιμη αστική ανάπτυξη, της πολιτιστικής κληρονομιάς, του τουρισμού, της αναζωογόνησης δημόσιων χώρων και της ασφάλειας.

Στην παρούσα φάση λόγω της πανδημίας COVID 19 η οποία είναι σε εξέλιξη, δημιουργήθηκαν ιδιαίτερες ανάγκες στήριξης της ρευστότητας, ιδίως των μικρομεσαίων, επιχειρήσεων προκειμένου να στηριχτούν οι θέσεις εργασίας και να αποφευχθεί μία νέα γενιά μη εξυπηρετούμενων δανείων. Για τον σκοπό αυτό έγινε χρήση των πόρων του τρέχοντος ΕΣΠΑ, καθώς ιδιαίτερα σημαντικοί πόροι ήδη διατέθηκαν, ως γνωστό, μέσω διαφόρων χρηματοδοτικών εργαλείων (εγγυοδοσία, επιδότηση τόκων εξυπηρετούμενων δανείων, επιστρεπτέες αλλά και μη επιστρεπτέες προκαταβολές). Η συνέχιση της πανδημίας καθιστά απαραίτητη και περίπου βέβαιη την συνέχιση των πρακτικών αυτών σε βραχυπρόθεσμη βάση , καθώς αντίστοιχες με τις παραπάνω δράσεις πρόκειται να ενεργοποιηθούν εμπροσθοβαρώς από τα προγράμματα της νέας προγραμματικής περιόδου 2021-2027, πάντοτε ανάλογα με την διαμόρφωση των αναγκών

Σε μεσοπρόθεσμη βάση μετά την λήξη της πανδημίας η απαιτούμενη βιώσιμη όσο και δυναμική ανάπτυξη της οικονομίας, θα στηριχτεί στους πυλώνες του νέου ΕΣΠΑ 2021-2027 όσο και στους πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης. Η επίτευξη της επιθυμητής μορφής ανάπτυξης προϋποθέτει την πραγματοποίηση στοχευμένων επενδύσεων (εντός πάντα των ΣΠ όπως αυτοί προαναφέρθηκαν ) σε τομείς αυξημένης προστιθέμενης αξίας, όπως οι παρακάτω:

Η αναβάθμιση των δεξιοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού σύμφωνα με τις κατευθύνσεις της ΕΕ (European Skills Agenda), προκειμένου να ανατραπεί η μεγάλη αναντιστοιχία ανάμεσα στην προσφορά και τη ζήτηση εργασιακών δεξιοτήτων.

Η μετάβαση σε μια "πράσινη", περιβαλλοντικά φιλική οικονομία μέσω της εξοικονόμησης ενέργειας (ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, "πράσινα νησιά", ηλεκτροκίνηση) αλλά και της κυκλικής οικονομίας

Η καινοτομική επιχειρηματικότητα, οι στοχευμένες κλαδικές πολιτικές, η λειτουργική προσαρμογή στη Βιομηχανία 4.0, οι επιχειρηματικές συνενώσεις (clusters), η μεγέθυνση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων.

Η αποδοχή από την πλευρά της ΕΕ της ιδιαίτερης έμφασης που δίνεται και στο νέο ΕΣΠΑ με προτάσεις για δράσεις ΜμΕ, αντί για μεγάλα έργα, αποτελεί ιδιαίτερα θετική εξέλιξη καθώς ο συνδυασμός της βέλτιστης αξιοποίησης και απορρόφησης των πόρων του νέου ΕΣΠΑ και της χρήσης των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης δημιουργεί βάσιμες προσδοκίες για την μεσοπρόθεσμη επίτευξη του στόχου της ανάκαμψης της ελληνικής οικονομίας

Δημήτρης Μπουζούδης
Σύμβουλος Επιχειρήσεων
και Αναπτυξιακών Προγραμμάτων